Η σεξουαλική κακοποίηση είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο σε έξαρση που απασχολεί έντονα την κοινή γνώμη, κυρίως μετά από πρόσφατες αποκαλύψεις των θυμάτων. Σε ένα ευρύτερο φάσμα κακοποίησης των γυναικών, η γραμμή 15900 (κατά της βίας των γυναικών) έχει δεχτεί σε διάστημα έξι μηνών πάνω από 4.000 κλήσεις εκ των οποίων περισσότερες από 50 γυναίκες βίωσαν τραγικές καταστάσεις βίας που εγκατέλειψαν το σπίτι μαζί με τα παιδιά τους και μεταφέρθηκαν σε έκτακτα καταλύματα. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από το Γραφείο Τύπου του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
Το ζήτημα στο παρόν άρθρο είναι η συσχέτιση του μύθου της Μέδουσας με την σεξουαλική κακοποίηση, τα θύματα-τους θύτες αυτής καθώς και τους μάρτυρες. Πριν αναφερθούν περισσότερες λεπτομέρειες, θα ήταν χρήσιμο να γίνει μία σύντομη αναφορά στην ιστορία της Μέδουσας σύμφωνα με τον μύθο.
Στο έργο του Οβιδίου “Μεταμορφώσεις”, η Μέδουσα παρουσιάζεται ως μία όμορφη γοργόνα που με την εξωτερική της εμφάνιση τράβηξε την προσοχή του Ποσειδώνα. Ο Ποσειδώνας απομόνωσε και βίασε την Μέδουσα στο ιερό της Αθηνάς. Η θεά μαθαίνοντας την προσβολή του Ποσειδώνα, στερεί την ομορφιά της Μέδουσας δίνοντάς της φίδια αντί για μαλλιά, και την τιμωρεί με την κατάρα να μετατρέπει σε πέτρα όποιον την κοιτούσε (Οβίδιος, 1966).
Η αλληγορία του μύθου συνδέει το τραύμα του βιασμού με την ψυχαναλυτική προσέγγιση του Sandor Ferenczi (1949), σύμφωνα με τον οποίο σε κάθε τραυματική εμπειρία υπάρχει το θύμα, ο θύτης και ο παρατηρητής. Θεωρείται, πως αν ο μάρτυρας της κακοποίησης σιωπά ή διαστρεβλώνει την πραγματικότητα, το θύμα βιώνει το τραύμα διαφορετικά. Στην περίπτωση του μύθου, η Αθηνά (μάρτυρας) υποδεικνύει πως η ίδια η Μέδουσα (θύμα) ευθύνεται για τον βιασμό της και την τιμωρεί καταδικάζοντάς την σε αιώνια απομόνωση. Η τραυματική εμπειρία αποσιωπάται και εκφράζεται μονάχα μέσω των συνεπειών της άδικης τιμωρίας, των πέτρινων φιγούρων (Leys, 2010).
Από την άλλη πλευρά ο θύτης, που στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο Ποσειδώνας μένει ατιμώρητος με την Μέδουσα να υπόκειται στην σκληρή τιμωρία της θεάς. Ακόμη και σήμερα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης τοποθετούνται σε μία θέση λογοκρισίας και ρίψης ευθυνών, αφού δέχονται σχόλια για το ντύσιμο τους την ημέρα του βιασμού, την σχέση τους με τον θύτη και τον λόγο που κυκλοφορούν μόνες αργά τη νύχτα. Όλο αυτό οδηγεί σε έναν δεύτερο ψυχολογικό βιασμό με τους ρόλους ανάμεσα σε θύμα-θύτη να αντιστρέφονται. Η ίδια η κοινωνία καθιστά την καταγγελία ενός βιασμού ακόμη πιο δύσκολη (Searles, 2019).
Είναι σημαντικό να ακούμε τις ιστορίες των θυμάτων, τι έχουν να μας πούν χωρίς να κρίνουμε δίνοντας τον απαιτούμενο χώρο και χρόνο που χρειάζεται ο καθένας χωριστά.
Βιβλιογραφία
- Οβίδιος, 1966. ΜΕΤΑΜΟΡΦΏΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΒΙΔΊΟΥ. 1966: Διφρος
- Ferenczi, S. (1949). Confusion of the Tongues Between the Adults and the Child— (The Language of Tenderness and of Passion) 1. Int. J. Psycho-Anal., 30, σσ. 225-230.
- Leys, R., 2010. Trauma. 1st ed. Chicago: The University of Chicago Press. Searles, P., 2019. Rape amd Society. 1 st ed. : Routledge